دانلود کتاب تاریخ اساطیری تطبیقی ایران باستان جلد پنجم اثر جواد مفرد کهلان

ایرانشناسان معروف غربی که به این دو نام خدایان ایرانی در کتیبه سارگون آشوری و کتابخانه آشوربانیپال بر خورد نموده اند؛ نظر قانع کننده و قطعیی روی آنها انجام نداده اند. به نظر نگارنده این بدان جهت روی داده است که به موضوع دولت قدرتمند میتانیها (یعنی ماد های غربی مهرپرست) که در نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد در همسایگی شمالی امپراطوری آشوریان و همچنین در مجاورت شرق و غرب آن میزیسته اند، کم بها داده شده است. روست بغ مشتوم (خدای بزرگ را با بغ مزداه (اهورامزدا سرور دانا) مساوی قرار داده است ولی ادوارد میر این نظر را رد کرده است. هومل نام خدایی را به صورت اسرمزش در فهرستی از کتابخانه آشوربانیبال دیده است که به عقیده او اصل آن از دوره کاسی یعنی میان ۱۰۰ تا ۱۲۰۰ پیش از میلاد است. آرتور کریستن سن در این باب در کتاب خود مزداپرستی در ایران قدیم می گوید اما استرمزش به هیچ حال شبیه اهورامزدا نیست و در این صورت همانطور که هومل پیشنهاد می کند معنی “اهورامزدا”، آسورای بزرگ است. هومل در این باب به آریائیان کاسی مراجعه نموده که خدای خورشید ایشان به نامهای ساخ (روشن) و سوریاش (خورشید) نامیده میشده است نه بغ یا آسوره میثره (مهر) که در نزد آریائیان میتانی معاصر “حکومت کاسیان در بابل” مرسوم بوده و نامهای خدای قبیله ای بزرگ و خورشید ایشان به شمار می آمده اند. این خدای محبوب میتانی بعدا در پیدایی اساطیر موسی (ایزد خورشید و عهد و پیمان میشه میثره) و مسیح (مثیه/میثه) رل اساسی بازی کرده است. آشوریان نام وی را حتی به صورت اصلی آن یعنی میتره (میثره) ثبت نموده و با شمس (خورشید) معادل گرفته اند. اما پرستش اهورامزدا و برهما (هر دو به معنی خالق دانا) به پیروی از پرستش انکی/انای بابلی ها که خدای بزرگ زمین و خرد به شمار میرفته است، پدید آمده است و لابد این ایزد در مقابل ایزد ویرانگری بابلیها یعنی آرا (ایزد خشکسالی و ویرانگری، برادر توأم انکی/انا) قرار داشته است که نزد ایرانیان تبدیل به اریمن (اهریمن = بدمنش) و نزد هندوان تبدیل به شیوا (ویرانگر) گردیده است. مسلم به نظر میرسد آریائیان هندو ایرانی این ایزدان بابلی را جایگزین اشوینها
ناستیه ها) یعنی ایزدان همزاد خوب و بد روز و شب” خود ساخته اند. میتانیان این ایزدان را تحت نام ناستیه ها در مقامی پایین تر می پرستیده اند. این زوج ایزد در نزد اسلاوها تحت نام بیلوبوگ (ایزد سفید) و چرنوبوگ (ایزد سیاه) تا ورود مسیحیت مورد پرستش بوده اند. اهورامزداپرستی انکی پرستی از دوره داریوش اول در ایران رسما رواج پیدا نموده است چه کورش / فریدون مطابق اسناد تاریخی و اساطیری پرستنده ایزد خورشید مهر/مردوک بوده است؛ لذا بعید است که داماد و پسر خوانده معروف وی یعنی گائوماته بردیه (سپیتاک زرتشت) صرفا اهورامزدا پرست بوده باشد که به خطا به مروج اهورامزداپرستی معروف شده است. چنانکه از آیین اخلاقی وی تحت اسامی گوتمه بودا، گوتمه شوارای تمک ومادمت هن مستان این محل حکمان معمار است…..