کتاب تاریخ بلعمی اثر ابوعلی محمدبن محمدبن بلعمی با تصحیح محمدتقی بهار و به کوشش محمدپروین گنابادی تدوین شده است.
تاریخ بلعمی در واقع ترجمه ی تاریخ طبری اثر محمد جریر طبری است که در آن تاریخ جهان از ابتدای آفرینش آدم تا آغاز سده چهارم هجری بیان شده است.
بلعمی تاریخ طبری را به امر منصور بن نوح سامانی به فارسی ترجمه کرده و دراین باره گفته است:
بدانکه این تاریخ نامه بزرگست گردآورده ابی جعفر محمد بن جریر یزید الطبری رحمه اللّه که ملک خراسان -ابوصالح بن نوح- فرمان داد دستور خویش را ابوعلی محمد بن محمد البلعمی را که این تاریخ نامه را که از آن پسر جریر است پارسی گردان هرچه نیکوتر، چنان که اندر وی نقصانی نباشد. پس گوید چون اندر وی نگاه کردم و بدیدم اندر وی علم های بسیار، پس رنج بردم و جهد و ستم بر خویش نهادم و این را پارسی گردانیدم به نیروی ایزد عزوجل
تصحیح نسخه ی حاضر را مرحوم بهار انجام داد ولی اثر در زمان حیاتش منتشر نشد. گنابادی این نسخه را با چند نسخه ی دیگر مقابله کرد و آن را با مقدمه ی مفصلی در شرح نسخه ها و شرح حال طبری و بلعمی و ویژگی های صرفی، زبانی و واژگانی کتاب تدوین کرد.
تاریخ بلعمی از کهن ترین نمونه های نثر پارسی است که همینک موجود است. شمار واژه های تازی در آن بسیار اندک است و سبک نثر آن بسیار ساده است و از واژه های دشوار و شعری در آن استفاده نشده است. همچنین به مانند زبان پهلوی، جمله های آن کوتاه است و نمونه هایی از تکرار فعل در آن به چشم می خورد. این از ویژگیهای بارز نثر مرسل سامانی است که نثر بلعمی نمایندهٔ آن است و نوشته های دوران ساسانی و حتی سنگ نبشته های دوره هخامنشی را به یاد می آورد.
سبک نگارش این کتاب هرچند که تا اندازه ای زیر تأثیر ترجمهٔ متن عربی است که خواه ناخواه در طرز اسلوب فارسی تأثیرگذار بوده است، اما برگردان کوشش کرده است که به جای واژگان عربی از واژه های فارسی بهره جوید و اسلوب فارسی را از دست ندهد. به همین خاطر این کتاب از کتابهای تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه نصرالله منشی فارسی تر، ولی از مقدمهٔ شاهنامه ابومنصوری عربی تر است.
چنین به نظر می رسد که این کتاب در زمان خود طوری ساده و قابل فهم بوده است که حتی افراد کم سواد هم قادر به خواندن آن بوده اند. در این کتاب بسیاری از واژگان کهن پارسی یافت می شود که اکنون از یاد رفته اند، مانند ایدون (چنین)، ایدر (اینجا)، مهتر (بزرگتر)، کهتر (کوچکتر)، پرگست (هرگز، مبادا) و …
بلعمی سعی داشته است که نثری ساده و روشن را به کارگیرد و از واژه های شعری و کلمه های ناآشنا دوری کند و اگر برخی واژه ها امروزه سخت و عجیب جلوه می کنند به دلیل گذشت زمان و منسوخ شدن این واژگان است. معمولاً پادشاهان علاقه به کتابهایی با نثر ساده و روشن داشته اند و یک دلیل سادگی نثر کتاب را همین موضوع می توان دانست؛ چون ابوعلی بلعمی این کتاب را به دستور منصور بن نوح سامانی به فارسی برگردانده است.
خیلی تشکر بابت این خدمات تان که تی تین کتاب را بصورت رایگان توانستم دانلود کنم