کتاب خط سوم اثر محمدحسن ناصرالدین صاحب الزمانی عنوان کتابی است اثر دکتر ناصرالدین صاحب الزمانی دربارهٔ شخصیت، سخنان و اندیشه شمس تبریزی.
عنوان کتاب برگرفته از سخنی معروف از شمس تبریزی است به این صورت “گفتند: ما را تفسیر قرآن بساز! گفتم: تفسیر ما چنان است که می دانید! نی از محمد و نی از خدا! این «من» نیز منکر می شود مرا! می گویمش: چون منکری، رها کن، برو! ما را چه صداع (دردسر) می دهی؟! می گوید: نی! نروم!… سخن من فهم نمی کند. چنان که آن خطاط سه گونه خط نوشتی: یکی او خواندی، لا غیر! یکی را هم او خواندی هم غیر! یکی نه او خواندی نه غیر او! آن [خط سوم] منم که سخن گویم. نه من دانم، نه غیر من!”
تعبیر اصطلاح واره «خط سوم»، در اصل متن نقل شده از شمس تبریزی، نیامده است. لیکن، مولف با توجه بر تأکید صریح عدد سه در جمله «آن خطاط، سه گونه خط نوشتی»، در ضمن دو قلاب که حاکی از افزودن بر اصل متن است، نتیجه گرفته که پیامد آشکار منطقی و دستوری «آن منم» عبارتست از: » آن [خط سوم] منم» و به استناد همین دریافت، عنوان کتاب خود را «خط سوم» قرار داده است.
مهمترین نوشته های فارسی در باره ی شمس ۳۰ أثر است : ١- بهاء الدین سلطان ولد (۷۱۲- ۱۳۹۲
/ ۰۶۲۳ – ۱۲۲۶ م): مثنوی ولد ، یا ولدنامه ، تصحیح جلال همائی، تهران ۱۳۱۵ ، سلطان ولد فرزند مولوی است که خود ، شمس را دیده است . و زندگانی پدر خویش ، و برخورد او را با شمس ، به مثنوی ، سروده است . . ۲- شمس الدین احمد افلاکی: مناقب العارفین ، تصحیح تحسین بازیجی ، انتشارات انجمن تاریخ ترک ، آنکارا، جلد۱، ۱۹۵۹ جلد ۲، ۱۹۶۱ . این اثر ، مجموعه در ده فصل تدوین شده است . بازیجی ، هرفصل را نیز به بندهای جداگانه شماره گذاری کرده است . شرح حال شمس در فصل ۴ قرار دارد . از اینرو ، در تمام نقل قول ها از مناقب افلاکی ، برای نمونه بدین صورت اکتفا میشود : افلاکی ۹۴ یعنی افلاکی فصل ۴، بند ۹. افلاکی اثر خود را در ۷۱۸ هجری ۱۳۱۸ میلادی آغاز کرده است. و از معاصران مولانا وفرزند او سلطان….
درود عالی بود