کتاب هجویات و هزلیات از کلیات عبید زاکانی شامل کتاب‌های: موش و گربه، اخلاق الاشراف، رساله دلگشا، ترجمه حکایات عربی، حکایات فارسی، رساله صد پند، رساله تعریفات و رساله ریش‌نامه است. در ابتدای کتاب نیز مقاله‌ای از آناتولی لوناچارسکی با عنوان «هجو چیست» در طبیعت هجو آمده است. در پایان کتاب نیز مطلبی از عباس اقبال با عنوان «آن سوی چهره عبید زاکانی» آورده شده است.
صرفنظر از اینکه عبید شاعر بوده‌است، همگان نام او را با طنز و هزل عجین و اغلب عامه او را به لطایفش می‌شناسند. دیوان لطایف او شامل منظومه‌های فوق است. در این میان منظومه موش و گربه شهرت بسیار داشته و ریش نامه و صد پند از همه لطیف ترند.
مانند بسیاری از طنزپردازان متقدم مانند سعدی شیرازی، طنز و هزل به یکسان در لطایف او راه یافته‌است.
