کاسه کوزه تمدن یکی از آثار دکتر محمد ابراهیم باستانی پاریزی است و به صورت مجموعه ای پراکنده از خاطرات و روایات و توصیفاتی است که با آنکه نویسنده همچون پرنده ای بی شکیب وبی قرار از شاخی بر شاخ دیگر درخت کهنسال تاریخ پریده و نغمه سرایی کرده ولیکن آواز خوش این پرنده خوش الحان شوق خواننده را در استمرار مطالعه رو به فزونی نهاده است.
کتاب کاسه کوزه تمدن در واقع مجموعه مقالاتی است که از دل سایر آثار نویسنده متولد و در کنار هم قرار گرفته اند. کاسه کوزه تمدن توسط ناشران بی شمار منتشر و به چاپ های متمادی رسیده و در دسترس علاقمندان تاریخ و مطالعات تاریخی قرار گرفته است.
مطالعه این کتاب را به همه علاقمندانی که از سرک کشیدن در پستو ها و کوچه پس کوچه های تاریخی لذت میبرند توصیه می کنیم.
در بخشی از این کتاب می خوانیم:
این قطعه را، معتمدالدوله نشاط اصفهانی که از دبیران و منشیان به نام عصر قاجاری است، از خراسان به دوستان تهرانی خود نوشته است . و موضوع آن بر می گردد به روزگاری که شجاع السلطنه حسنعلی میرزا پسر فتحعلیشاه حاکم خراسان است، و فرزندان او . که عموما نام مغولی هم دارند . به جان یکدیگر افتاده برسر حکومت شهرها و طوایف خراسان رقابت دارند و پی در پی از این سو به آن سو لشکر میکشند و مردم را غارت و چپاول می کنند، و شجاع السلطنه در مورد فرزندان کوتاه می آید.
فتحعلیشاه، معتمدالدوله نشاط را مأمور میکند که به خراسان برود و فرزندان شجاع السلطنه را آرام و وادار به سازش کند، و او مدتی در خراسان مقیم می شود، و نتیجه کار همان است که در در بیت فوق، به آن طرز زیبا خلاصه شده بود……..