کتاب ایران قدیم تألیف حسن پیرنیا (ملقب به مشیرالدوله) سیاستمدار، حقوقدان و تاریخ نگار دوره قاجار است. این کتاب تاریخ مختصر ایران از آغاز تا انقراض ساسانیان را در برمی گیرد و تلخیصی است که پیرنیا از روی دیگر کتاب خود ایران باستانی انجام داده است.
پیرنیا در این کتاب در ابتدا به بررسی تاریخ عیلام پرداخته است. از زمان بسیار قدیم تا 2225 قبل از میلاد، از 2225 تا 745 قبل از میلاد و از 745 تا 645 قبل از میلاد. سپس به تاریخ آریانهای ایرانی اشاره کرده و بعد از آن در پنج باب به شرح زیر به بررسی قسمت های مختلف پرداخته است:
در باب اول به بررسی دورهٔ مادی، باب دوم دورهٔ پارسیها(هخامنشیان)، باب سوم دورهٔ یونانی و مقدونی – اسکندر و سلوکیها، باب چهارم دورهٔ پارتی ها و باب پنجم دورهٔ دوم پارسی ها(ساسانیان). سپس زبان ها و خطوط ایران قدیم بررسی شده و در خاتمه یک نظر اجمالی راجع به چهارده قرن ایران قدیم که در این کتاب ذکر گردیده، گفته شده و به کارهایی که آریانهای ایرانی برای تمدن بشر کرده اند پرداخته است.
در ضمیمه انتهای کتاب هم، به فهرست سلسله هایی که در ایران قدیم سلطنت کرده اند، اسامی شاهان، وقایع مهم و دوره ها و سلطنت ها پرداخته شده است.
پیرنیا می گوید: ذکر وقایع تاریخی و شمردن نام سلاطین و رجال به تنهایی برای فهم گذشته های مملکتی و علم به احوال روحی مردمان آن کافی نیست، بلکه برای شناختن ملتی اوضاع مدنی او را باید دانست و برای نیل به این مقصود دانستن چیزهایی که تمدن ملتی از آن ترکیب یافته یا درجه تمدن ملتی را نشان میدهد لازم است.
